کد مطلب:17458 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

نظر وهابيها دربارة نذر براهل قبور و پاسخ به آنان چيست؟

وهابيها بر سرّ اين نوع نذور حساسيت دارند و نويسندة بد زبان آنها(عبدالله قصيمي) چنين مينويسد:«شيعه» به خاطر اعتقاد به«الوهيت» علي و فرزندان او قبر صاحبان آن را ميپرستند، از اين جهت مدفن آنها را آبادكرده و از هر گوشة جهان به زيارت آنان ميشتابند و نذور و قرباني تقديم آنها ميكنند و خون و اشك بر سر قبر آنها ميريزند (الصراع2/52). ريشه وهابيت (ابن تيميه) مسأله را در شعاع وسيع بحث كرده و آن را مربوط به نوع مسلمين دانستهاست، آنجا كه ميگويد: «من نذر شيئاً للنّبيّ او غيره من النّبّين والأ ولياء من اهل القبور او ذبح ذبيحه كان كالمشركين الذّين يذبحون لأ وثانهم و ينذرون لها فهو عابد لغيرالله فيكون بذالك كافراً» (فرقان القرآن، 132 نگارش«عزامي» نقل از ابنتيميه).«هركس براي پيامبر و يا پيامبران ديگر و اولياء چيزي را نذر كند و قرباني كند، بسان مشركان ميگردد كه براي بتهاي خود نذر ميكردند و يا براي آنها ذبح ميكردند او غير خدا را ميپرستد، و بدين وسيله كافر ميگردد.» استاد و شاگرد هر دو فريب ظاهر را خورده و به حكم شباهت ظاهري هردو را با يك چوب راندهاند در حالي كه در اعمال مشترك، ميزان و ملاك قضاوت ظاهر و روي كار نيست، بلكه ملاك نيّت و قصد قلبي است. اگر شباهت ظاهري كافي در قضاوت باشد، بسياري از اعمال فريضه حج شبيه اعمال بتپرستان است كه بر گرد سنگ و گل طواف ميكردند و بتهاي چوبي و فلزي خود را ميبوسيدند، و شبيه همين كار را ما نيز انجام ميدهيم، دور كعبه كه از سنگ و گل است ميگرديم و حجر را ميبوسيم و در مني خون ميريزيم. ملاك قضاوتها و داوريها در كارهاي به ظاهر مشترك، محركها، انگيزهها، نيتها و قصدها است و هرگز نميتواند به حكم اينكه ظاهر عمل به هم شبيه است حكم آنها را يكي دانست. در اين مورد مؤلف كتاب «صلح الاخوان» جملهاي دارد. اين دانشمند سنّي كه خود نقّاد عقائد وهابيها است در اين عبارت كوتاه، مسأله را از ديدگاه نيتها و انگيزهها بررسي ميكند و ميگويد: اگر هدف از نذر، تقرب به ميت است شكي نيست كه جائز نيست (زيرا بايد نذر براي خدا و براي تقرب به اوباشد)و اگر نذر براي خدا و براي تقرب به او است و نتيجه آن بهرهمندي گروهي از مردم از آن و اهداء ثواب آن به ميّت است، در آن اشكالي نيست و بايد بر نذر خود وفا نمايد. سخن حق همان است كه اين دانشمند در اين گفتار آوردهاست و در ميان مسلمانان انگيزة نذر همان است كه در شق دوّم سخن او آمدهاست و از همين جا، تفاوت جوهري عمل مسلمانان با عمل بتپرستان آشكار ميگردد، هدف آنان از تقديم هدايا و ذبح حيوان كسب تقرب به بتان بوده وحتي ذبيحه را به نام آنها ذبح ميكردند و كاري جز بت و كسب تقرب به او نداشتند، در حالي كه هدف مسلمانان كسب رضاي خدا و اهداء ثواب آن به ميّت است ولذا در نذرهاي خود لفظ جلاله«الله» را به ميان ميآورند و ميگويند: «لله علي ان قُضيت حاجتي ان افعل كذا» در حقيقت هدف از نذر كسب تقرب به درگاه الهي است و اهداء ثواب آن به صاحب قبر، و مصرف نذر فقراء و بينوايان و يا ديگر مصارف خيريه ميباشد. در اين صورت چگونه اين عمل را ميتوان شرك خواند و با عمل مشركان در يك رديف قرار دارد؟ خلاصه اين نوع نذور، يك نوع صدقه دادن از جانب پيامبران و صالحان است كه ثواب آن به آنها باز گردد و احدي از دانشمندان اسلام در اعطاء صدقه از طرف اموات، اشكال و ايرادي نكردهاست. براي اينكه خواننده گرامي به شيوه مغالطه آنان آشنا گردد كمي در اين باره گستردهتر سخن ميگويم: در زبان عربي در مورد صدقه، مطلب با«لام» اداء ميگردد ولي گاهي مقصود از اين حرف، هدف و غايت و غرض است مانند«لله علي» و گاهي مقصود از آن بيان مصرف است: «انّما الصّدقات للفقراء» و در مقام اجراء صيغه نذر هر دو«لام» را به كار ميبرند. در احاديث اسلامي براين مطلب نظائر زيادي است كه برخي را يادآور ميشويم:
1ـ يكي از ياران پيامبر به نام«سعد» از او پرسيد: مادرم در گذشته است و اگر او ميماند صدقه ميداد، اگر من از طرف او صدقه بدهم به حال او سودي دارد؟ پيامبر فرمود: بلي، آنگاه پرسيد كدام صدقه نافعتر است؟ فرمود: آب، سعد چاهي حفركرد و گفت: «هذاه لامّ سعد» همانطور كه ملاحظه ميفرمائيد«لام» اين جمله غيراز«لامي» است كه در جملة«نذرتلله»وجود دارد، لام نخست، براي بيان انگيزه و دوم بيانگر مورد انتفاع است (فرقان القرآن/133 به نقل الغدير5/181).
2 ـ مردي در زمان رسول خدا نذر كرد كه شتري را در«بوانه» نحر كند، از اين جهت حضور پيامبر رسيدو او را از جريان مطلع ساخت پيامبر فرمود: آيا درآنجا در عصر جاهليت بتي وجود داشت كه پرستش ميكردند؟ عرض كرد خير. فرمود: آيا در آنجا در يكي از اعياد جاهلي اجتماعي تشكيل ميشد؟ عرض كرد نه. در اين موقع فرمود: به نذر خود جامه عمل بپوشان، زيرا نذر در دو مورد درست نيست 1ـ در مورد گناه و نافرماني خدا، 2ـ در چيزي كه انسان مالك آن نيست. پرسشهاي پياپي پيامبر، از وجود بت در گذشته و حال و يا از وجود اجتماعي در آن نقطه به عنوان عيد، براي اين است كه در چنين زمينهها، ذبيحه، براي آن بت و تقرب به آن حتي به نام ذبح ميشود. در حالي كه ذبح بايد براي خدا باشد نه براي بت و يكي از محرمات از نظر قرآن چيزي است كه به نام بت ذبح گردد، چنانكه ميفرمايد: «وما ذبح علي النُّصُب» مائده/3 [چيزي كه به نام بت و براي كسب رضاي او ذبح گردد.] و علت اينكه پرسشگران محل ذبح را معين ميكردند به خاطر وجود فقرا و نيازمندان و يا آسان بودن انجام كار درآن محل بود.

---

آئين وهابيت
آية الله جعفر سبحاني